شکستگی استخوان مچ پا یکی از شایع‌ترین انواع شکستگی استخوان و مفصل است که ممکن است برای هر فردی رخ دهد. این ناهنجاری بدون درنظرگرفتن سن، جنسیت و توانایی‌های ورزشی ممکن است برای هرکسی اتفاق بیافتد. به هرحال فرقی ندارد که شما فردی فعال و ورزشکار یا غیرورزشکار هستید در هرصورت ممکن است دچار این عارضه شوید
آسیب‌ها می‌توانند شامل شکستگی در یک یا چند استخوان باشند. رگ به رگ شدن مچ پا نیز (حالتی که در طی آن عضله یا تاندون کشیده شده فراتر از محدوه حرکتی خود عبور میکند) موردی است که ممکن است رخ دهد.
رگ به رگ شدن یا شکستگی قوزک پا که ممکن است ناشی از تروما و یا استفاده بیش از حد مچ پا باشند کاملا دردناک بوده و جهت بازگشت بیمار به سبک زندگی فعال و معمولی مستلزم تشخیص پزشکی، درمان و توانبخشی هستند.
آنچه لازم است در مود شکستگی مچ پا بدانید :
شکستگی مچ پا می‌تواند عارضه دردناکی باشد اما داشتن اطلاعات مناسب کمک میکند این ناهنجاری خیلی ترسناک به نظر نرسد. یکی دیگر از روشهای غلبه بر ترس این است کهدر چنین شرایطی منطقی عمل کرده و هر سوال مهمی که ممکن است درخصوص جراحات خاص مچ پا، شکستگی، طرح درمان و بهبود به ذهن خطور کند را از پزشک بپرسید.
هر مورد از شکستگی و آسیب های مچ پا متفاوت هستند اما اگر بیماردر دوره بهبود شکستگی مچ پا مشارکت فعالانه داشته باشد این امر کمک می کند تا دوره التیام شکستگی را بی چون و چرا سپری کند.
برنامه درمان را با دقت پیگیری کنید و برای کمک به دوره بهبود، هر زمان که احساس کردید به استراحت نیاز دارید حتما به خودتان استراحت بدهید. وسایل کمکی نظیر عصای سبک را پیدا کنید تا بتوانید در طول دوره بهبود شکستگی مچ پا به بهترین شکل ممکن توانایی تحرک و استقلال را بدست آورید.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره تلفن های <strong><a href="tell:// 02166595897">02166595897 </a>و </strong><strong><a href="tell:// 02166595896">02166595896</a></strong> تماس حاصل فرمایید.
انواع جراحات مچ پا کدامند؟
• استخوان درشت نی یا استخوان قلم پا
• استخوان نازک نی، نازک تر از استخوان دو پا
• استخوان قوزک که یک استخوان سه گوش و کوچکی است که در عمق مچ پا قرار داشته و از استخون‌های درشت نی و نازک نی محافظت میکند.
شکستگی مچ پا چگونه رخ می‌دهد؟
شکستگی مچ پا عارضه شایع و در عین حال تاسف بار است. تقریبا نیمی از شکستگی‌های مچ پا ناشی از انجام فعالیت‌های ورزشی است و نیم دیگر به دلایل مختلف ازقبیل حوادثی که ممکن است روزانه و به‌طورمتداول اتفاق افتند رخ می‌دهند. در بسیاری از موارد این ناهنجاری به دلیل پیچ خوردن مچ پا اتفاق می‌افتد.
پریدن از لبه جدول خیابان روی سطح ناهموار به راحتی موجب پیچ خوردن مچ پا می‌شود. برخی از حوادث شایع در طول زندگی که می‌تواند منجربه رگ به رگ شدن، دررفتگی و شکستگی مچ پا شود عبارتند از:
- پیچ خوردن، چرخیدن و غلتیدن مچ پا
- سرخوردن یا لغزیدن که منجربه افتادن روی مچ پا می‌شود.
- برخورد با وسیله نقلیه درتصادفات
- پریدن یا افتادن که موجب می‌شود سنگینی وزن روی پا وارد شود.
- افتادن جسم سنگین روی مچ پا
علائم مچ پای شکسته
- اگر استخوان مچ پا دچار شکستگی شده باشد حرکت دادن آن تقریبا غیرممکن است اما درحالت رگ به رگ شدن پا قادر به حرکت کردن است.
- درد، تورم و سلول‌های التهابی (التیام‌بخش) که با ایجاد تورم در مچ پا موجب اختلال در عملکرد مچ پا می‌شوند.
- عضلات، تاندون ها و رباط های اطراف مچ پا که با گیرنده‌های درد در ارتباط هستند. به محض وقوع آسیب این گیرنده‌ها سیگنال‌های درد را به مغز ارسال می‌کنند. مغز نیز متقابلا عمل کرده و موجب درد در نواحی آسیب دیده می‌شود و بیمار فورا احساس درد میکند.
- با وجود این‌که رگ به رگ شدن مچ پا نیز ممکن است با درد توام باشد اما درد شکستگی قوزک پا شدیدتر است مگر این‌که آستانه تحمل درد بیمار بسیار بالا باشد.
- درصورت شکستگی مچ پا، بدن با ارسال سلول‌های التهابی (التیام‌بخش) به نواحی آسیب‌دیده از آسیب بیشتر مچ پا پیشگیری خواهد کرد. سلول‌های التهابی حاوی مواد ترمیم کننده جراحت هستند. متاسفانه این سلول‌ها موجب التهاب و تورم نیز می‌شوند.
- سرخی وقرمزی که نشانه خونریزی در مچ پای آسیب‌دیده است. خون با حمل سلول‌های التیام‌بخش به تسریع روند بهبود کمک میکند.
مچ پای شکسته و شکستگی مچ پا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
به محض ورود بیمار به بخش اورژانس یا مطب ، پزشک در ابتدا یک گزارش کوتاه از سابقه پزشکی بیمار تهیه میکند، علائم را بررسی و درخصوص نحوه آسیب از بیمار سوال میکند. گام بعدی شامل معاینه دقیق مچ پا، پا و قسمت تحتانی پا است تا محل دقیق آسیب تشخیص داده شود. از آن‌جایی که شکستگی قوزک و رگ به رگ شدن (پیچ خوردگی) مچ پا در معاینه فیزیکی مشابه یکدیگر هستند در چنین شرایطی برای تشخیص دقیق رگ به رگ شدن یا شکستگی به آزمایشات بیشتر نظیر اشعه ایکس یا ام آرآی نیاز میباشد.
چگونگی می‌توان شکستگی مچ پا را درمان کرد؟
اگر مچ پای شما آسیب دید بهتر است در وهله اول با درنظر گرفتن علائم ناهنجاری تشخیص دهید که آیا مچ پای شما دچار شکستگی شده یا خیر. درصورت شکستگی با انجام کمک‌های اولیه سعی کنید تا رسیدن به بیمارستان و درمان از مچ پا محافظت کنید.
برای کنترل درد استامینوفن مصرف کنید
برای تسکین درد می‌توانید داروی مسکن استامینوفن مصرف کنید. می‌توان هر 4 ساعت یکبار 1 عدد استامینوفن خورد اما اگر بیمار طبق توصیه قبلی پزشک مجاز به مصرف این مسکن نباشد باید از خوردن آن خودداری کند.
تا رسیدن به بیمارستان بهتر است از مصرف مسکن‌های دیگر نظیر ایبوپروفن خودداری کرد چرا که این نوع مسکن‌ها خون را رقیق کرده و درصورت نیاز به جراحی مشکل‌ساز خواهند شد.
استراحت دادن به مچ پا
راه رفتن و اعمال وزن بدن روی مچ پای شکسته مسلما موجب آسیب بیشترمی‌شود. بهتر است درحالی‌که منتظر کمک هستید هیچ حرکتی نکنید. اگر در موقعیتی هستید که باید مکان را ترک کنید بهتر است درحالی‌که لنگان لنگان راه میروید از دیگران کمک بخواهید یا از یک تکه شاخه تنومند یا میله به‌عنوان عصا استفاده کنید.
حتی بعد از درمان اولیه نیز باید همچنان به استراحت ادامه دهید. استراحت مطلق در 3 روز اول بعد از جراحت الزامی است. قبل از انجام هر نوع فعالیتی که ممکن است به مچ پا فشار وارد کند بهتر است با پزشک مشاوره کنید.
بالا نگهداشتن مچ پا
بالا نگهداشتن مچ پا باعث کاهش جریان خون به ناحیه آسیب دیده و درنهایت کاهش تورم مچ پا می‌شود. بهتر است هنگام نشستن و یا درازکشیدن مچ پا را بالاتر نگهدارید.
- نشستن: مچ پا باید بالاتر از ران‌ها باشد.
- درازکشیدن: مچ پا باید بالاتر از قلب و قفسه‌سینه باشد.
قرار دادن کیسه یخ روی مچ پا برای کاهش درد و تورم
استفاده از کیسه یخ یا حتی کیسه سبزیجات منجمد روی مچ پای آسیب دیده موجب تسکین می‌شود. یخ با کاهش جریان خون به ناحیه اسیب‌دیده موجب کاهش تورم می‌شود. از طرفی سرما درد را پنهان میکند. بنابراین بهتر است 15 تا 20 دقیقه در هر ساعت کیسه یخ را روی مچ پا قرار دهید. اگر می‌توانید از یخ‌های تکه شده استفاده کنید. هرگز یخ را به‌طور مستقیم روی پوست قرار ندهید چراکه سرما نیز مانند گرما می‌تواند موجب سوختگی پوست شود.
فشرده‌سازی مچ پا با باند کشی
فشرده‌سازی ناحیه آسیب‌دیده با کاهش جریان خون موجب می‌شود سلول‌های التهابی کمتری موجب تورم شوند. با قرار دادن یک اسپیلنت (آتل) روی مچ پا و بستن آن با باند کشی مچ پا را فشرده کنید. البته قبل از رفتن به بیمارستان می‌توانید بدون اسپیلنت و تنها با باند کشی هم مچ پا را محکم ببندید.
محافظت مچ پا از جراحت بیشتر با استفاده از آتل
اگر احساس می‌کنید که مچ پای شما دچار شکستگی شده و نمی‌توانید بلافاصله به بیمارستان بروید بهتر است از آتل استفاده کنید. معمولی‌ترین آتل‌ها اشیای مقاوم ومسطح شبیه خط‌کش هستند که می‌توانند موجب ثابت شدن استخوان شکسته شوند. آتل‌ها را می‌توان با گازاستریل و یا چسب‌های پزشکی در جای خود ثابت کرد. این روش از حرکت استخوان شکسته پیشگیری میکند. اگر آتل در دسترس نبود بهتر است تا رفتن به بیمارستان کفش‌هایی نظیر چکمه که از مچ پا محافظت می‌کنند را پوشید و بند آن‌ها را محکم بست. این روش از حرکت مچ پای شکسته جلوگیری میکند.
جاانداختن دقیق مچ پای شکستگی یا دررفته
ریداکشن یا به‌عبارتی جاانداختن روشی است که در طی آن پزشک بدون انجام جراحی، استخوان را به موقعیت اول خود باز می‌گرداند. برگرداندن مچ پا به موقعیت اولیه خود بسیار حائز اهمیت است چراکه بعد از بهبود بیمار می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد. روش جاانداختن اغلب توسط جراح ارتوپد انجام می‌شود.
بعد از جاانداختن برای اطمینان از تثبیت مچ پا در موقعیت خود باید پا را گچ گرفت. در موارد حاد که مفصل مچ پا دچار بی ثباتی شده جراح مجبور است برای تثبیت استخوان مچ پا در موقعیت اصلی خود از طریق 2 روش مختلف (فیکسچر خارجی و داخلی) که شامل استفاده از ورقهای فلزی و پیچ میباشد اقدام به درمان نماید.
درصورت شکستگی خفیف، مچ پا را گچ بگیرید
در صورت ابتلا به شکستگی خفیف (شامل شکستگی بدون دررفتگی مچ پا) بهتر است مچ پا را گچ بگیرید. گچ درحقیقت نقش یک محافظ محکم را ایفا میکند و از حرکت پا پیشگیری کرده و کمک میکند تا انتهای استخوان شکسته در مچ پا به‌طور طبیعی جوش بخورد. در چنین شرایطی به احتمال زیاد 4 تا 8 هفته باید مچ پای بیمار در گچ باشد.
اگر دچار شکستگی متعدد یا دررفتگی حاد شدید با پزشک درباره جراحی مشاوره کنید
با عمل جراحی می‌توان استخوان‌ها را در جای اصلی خود برگردانده و در موقعیت اصلی خود تثبیت کرد. مقایسه جراحی با روش گچ‌گیری این است که در این روش روند بهبود سریع‌تر صورت می‌گیرد و معمولا ظرف چند روز بعد از جراحی بهبودی حاصل می‌شود.
جراحی مچ پا در 2 مرحله انجام می‌شود. مرحله اول شامل ریداکشن و برگردندان استخوان‌ها به موقعیت اصلی خود میباشد. و در محله بعد که از طریق فیکسچر خارجی صورت می‌گیرد، صفحات فلزی به استخوان دریل شده و برای اطمینان از عدم تحرک استخوان‌های آسیب‌دیده، با پیچ محکم می‌شوند.
بهبود بعد از درمان پزشکی (جراحی)
صرف‌نظر از نوع درمان، باید بیمار چند روزی را به خودش استراحت بدهد چراکه بدن درمعرض آسیب بوده و برای بهبود نیاز به زمان دارد.
- درصورت احساس درد شدید بعد از درمان پزشکی، می‌توان داروهای مسکن نظیر استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف نمود. اگر پزشک داروی مسکن خاصی را تجویز کرده باشد بیمار باید طبق دستور پزشک داروها را مصرف کند.
- چند روز اول، بیمار باید با کمک عصاهایی که پزشک تجویز کرده، چند قدم کوتاه در خانه راه برود. شاید راه‌رفتن با عصا در ابتدا برای بیمار کمی سخت باشد اما به‌مرور عادت میکند. به هیچچ عنوان نباید به پا فشار وارد کرد مگر این‌که پزشک دستور داده باشد. چند روز اول بیمار نباید پای خود را روی زمین بگذارد.
- در صورت خیس شدن گچ پا، برای دریافت گچ جدید باید حتما در اسرع وقت با متخصص ارتوپد تماس گرفت. این نکته خیلی مهم است چراکه اگر آب داخل گچ نفوذ کند (بین گچ و پوست) پوست آسیب دیده و ممکن است خیلی زود عفونت کند.
- شل شدن گچ مشکل دیگری است که ممکن است به‌دلیل خیس شدن گچ رخ دهد. در چنین حالتی گچ نمی‌تواند مچ پا را به‌طور صحیح در موقعیت خود نگهدارد.
- با بهبود مچ پا، باید به فکر تقویت مچ پا بود. برای انجام این کار باید در جلسات فیزیوتراپی شرکت کرد و ورزش‌هایی را انجام داد که موجب تحرک و انعطاف‌پذیری مچ پا می‌شوند.
بعد از جراحی جهت دریافت ورزش‌های موثر با یک متخصص فیزیوتراپی قرار ملاقات بگذارید
با بهبود مچ پا، باید به فکر تقویت مچ پا بود. برای انجام این کار باید در جلسات فیزیوتراپی شرکت کرد و ورزش‌هایی را انجام داد که موجب تحرک و انعطاف‌پذیری مچ پا می‌شوند.
- برگرداندان استخوان‌ها به جایگاه اصلی خود از طریق گچ یا جراحی تنها نیمی از مرحله درمان است. نیم دیگر شامل توانبخشی است. توانبخشی (نظیر فیزیوتراپی) به همان اندازه در بهبود ثبات، تحرک و عملکرد مچ پا اهمیت دارد.
- توانبخشی شامل تمرینات ورزشی مخصوص استحکام و تحرک مفصل مچ پا، تقویت عضلات ساق پا و همچنین حرکات کششی است.
- تمرینات مخصوص تعادل و پایداری مچ پا، بدون خطر آسیب‌دیدگی مچ پا، موجب می‌شوند تا دامنه حرکت مچ پا افزایش یابد. پایداری مچ پا کمک میکند تا مچ پا در برابر فشار خارجی مقاومت کند.
تمرینات فیزیوتراپی شامل:
انجام ورزش تحرک مفصل مچ پا
تحرک مفصل مچ پا نقش عمده‌ای در انجام فعالیت‌های روزمره نظیر راه‌رفتن، بالارفتن از پله‌ها، رانندگی و غیره ایفا میکند. هدف از انجام ورزش این است که تحرک مچ پا را به حالت اول بازگردانیم. تمرینات مخصوص تحرک مچ پا زمانی انجام می‌شوند که مچ پا در وضعیت پایدار و ثابت باشد. مراحل انجام حرکات ورزشی مخصوص تحرک مفصل مچ پا عبارتند از:
- روی صندلی نشسته و پایی که مچ آن دچار آسیب شده را در راستای زمین دراز کنید. پای مجروح شده را به‌عنوان یک قلم تصور کنید و سپس تمام حروف الفبا از A تا Z و بالعکس را در هوا بکشید.
- ممکن است احساس خشکی در مچ پا کنید. به تمرین ادامه دهید اما اگر احساس درد کردید ادامه ندهید. تمرکز شا باید روی حرکت مچ پا باشد نه روی نرمی حرکات.
- 2 دقیقه استراحت کنید سپس تمرین را دوباره تکرار کنید.
ورزش کشیدن ساق پا برای تقویت عضلات، تاندون‌ها و رباط‌های اطراف مچ پا
در این ورزش، عضلات ساق پا، تاندون آشیل و رباط‌های مفصل مچ پا مورد هدف هستند.
تمرین کشیدن ساق پا (ساق ایستاده) شبیه فعالیت‌های روزانه نظیر راه‌رفتن، دویدن، بالارفتن از پله‌ها و بلند کردن بدن برای رسیدن به اشیای بلند است. برای انجام این ورزش:
- روی پله‌ها درحالتی بایستید که توپی‌های پا روی لبه پله قرار داشته و پاشنه پاها آویزان باشد. شکم را به داخل بکشید، صاف بایستید و دستان خود را روی دیوار یا نرده قرار دهید.
- در حالت نوک پنجه، روی توپی پاها بلند شوید. تا جایی که می‌توانید در این حالت بایستید. پاشنه پاها باید بالای پله باشند. برای حفظ فشار خون در حالت طبیعی بهتر است در حالی که ورزش را انجام می‌دهید نفس را بیرون دهید.
خیلی آرام و درحالی‌که نفس را به تو می‌کشید بدن را پایین بکشید تا جایی پاشنه پاها چند اینچ پایین‌تر از لبه پله باشند. این ورزش کمک میکند تا عضله ساق پا بتواند به طیف وسیعی از حرکات دست یافته و هیچ ضعفی در آن وجود نداشته باشد. هر ست را 10 بار تکرار کنید. 1 دقیقه استراحت کنید و سپس 2 ست دیگر را انجام دهید.
پیچاندن حوله با انگشتان پا را تمرین کنید
کف پاها حاوی عضلات بسیار کوچکی هستند. این عضلات در پوششی به نام پلانتار فاسیا قرار دارند. تحرک پلانتار فاسیا در پیشگیری از آسیب مچ پا نقش بسیار عمده‌ای ایفا می‌کنند. انجام ورزش پیچاندن حوله با نوک انگشتان پاها کمک میکند فاسیا علی‌رغم فشارهایی که روزانه به پاها وارد می‌شود شل باشد. بری انجام این ورزش:
- روی صندلی یا کاناپه بنشینید. یک حوله نازک و سایز متوسط را به طول روی زمین پهن کنید. پا را روی انتهای حوله قرار دهید.
- با حرکت انگشتان پاها انتهای دیگر حوله را لوله کنید. در تمام مدت، پاشنه پاها باید روی زمین باشند. این حرکت را 3 بار دیگر انجام داده و سپس با پای دیگر تکرار کنید.
افزایش انعطاف‌پذیری با کشش عضلات ساق پاها
انعطاف‌پذیری مچ پاها به همان اندازه استحکام در سلامت پاها نقش دارد. در تمرین کشش عضلات ساق پاها، هدف بیشتر عضلات ساق پاها و تاندون آشیل است چراکه هر دو در انعطاف‌پذیری مچ پا اهمیت دارند. برای انجام این ورزش:
- جلوی دیوار بایستید و با دستان خود به دیوار فشار وارد کنید. دست‌ها باید در راستای قفسه‌سینه و به اندازه عرض شانه‌ها از هم فاصله داشته باشند. تیغه‌های شانه باید به عقب و پایین کشیده شوند.
- پای راست را پشت پای چپ و در حالت کاملا صاف و کشیده قرار دهید. پاشنه پاها باید روی زمین باشند. در تمام مدت انجام حرکت کششی، انگشتان پاها باید به سمت جلو باشند.
- پای چپ را به جلو خم کنید تا در عضلات ساق پای راست کشش ایجاد شود. در این حالت باید کشیدگی و یا ناراحتی قابل تحمل را در عضلات پای راست احساس کرد. درصورت احساس درد حرکت را ادامه ندهید.
افرادی که کمتر از 40 سال دارند بهتر است 30 ثانیه و افراد بالای 40 سال 60 ثانیه در این حالت خود را حفظ کنند. هر چه سن بالاتر می‌رود عضلات سفت و خشک‌تر می‌شوند. کشش‌های طولانی‌مدت به شل شدن عضلات کمک بیشتری میکند.
غلتادن توپ تنیس را امتحان کنید
حرکت ورزشی قلتاندن توپ تنیس به رهاسازی فشار انباشته شده در عضلات پاها و پلانتار فاسیا کمک شایانی میکند. برای انجام این ورزش:
- یک توپ تنیس را روی زمین قرار دهید. روی صندلی نشسته و نیمه پا را روی توپ تنیس قرار دهید.
- توپ را به‌صورت دورانی حرکت دهید. به مدت 1 دقیقه توپ را در جهت حرکت عقربه‌های ساعت و 1 دقیقه در جهت خلاف حرکت عقربه‌های ساعت بغلتانید. سپس به مدت 1 دقیقه توپ را به عقب و جلو و 1 دقیقه به طرفین حرکت دهید.
- حرکت را با پای دیگر تکرار کنید. این تمرین را 3 بار با هر پا انجام دهید.
